Zorgondernemingen - zowel in ouderenzorg, ziekenhuizen als kinderdagverblijven - stuurden de voorbije weken noodsignalen uit: zonder bijkomend personeel zullen ze bewoners, patiënten of kinderen moeten weigeren of zelfs afdelingen sluiten. Zonder voldoende artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals is er immers geen zorg mogelijk. Laat staan kwalitatief hoogstaande zorg. We nemen ons zorgsysteem maar beter niet voor vanzelfsprekend.
De zorgsector groeide uit tot een van dé motors van onze economie. Maar liefst 425.000 loontrekkenden en 50.000 zelfstandigen zijn actief in de medische sector en de zorg. Nog eens 45.000 mensen werken in de biotech en farma-industrie. Maar de groeiende tewerkstelling verhult een nijpend tekort: op 1 jaar kwamen meer dan 22.000 vacatures voor knelpuntberoepen beschikbaar. Tevergeefs: de vacatures worden erg moeilijk ingevuld.
Een zorgonderneming die vandaag drie vacatures heeft voor een verpleegkundige vindt met moeite één geschikte kandidaat. Al eens een vacature open gezet voor een kinderpsychiater? Het personeelstekort neemt steeds sneller toe: het aantal vacatures stijgt, de zorgverleners verouderen in sneltempo en het aantal werkzoekenden in de sector blijft dalen. En dan moet de echte vergrijzingsgolf nog toeslaan.
De stijgende behoefte aan zorg en de acute personeelstekorten tonen aan dat er dringend actie nodig is. Het is niet dat er niets gebeurd is: het aantal huisartsen zal pieken met 400 afgestudeerden per jaar. Al jaren wordt ingezet op meer en betere in-, zij- en doorstroom in bijvoorbeeld het verpleegkundig en verzorgend beroep.
We kunnen enkel vaststellen dat het personeel er niet is. Vacatures blijven open staan
Het recente Vlaams Intersectoraal Akkoord (VIA-6) zorgde voor meer dan 1 miljard extra middelen om meer zorgprofessionals aan te werven en hen beter te betalen. Tevergeefs. We kunnen enkel vaststellen dat het personeel er niet is. Vacatures blijven open staan. Tot wanhoop van werknemers én werkgevers in de zorg.
Valt er dan niets te doen? Toch wel, maar er moet uit een ander vaatje getapt moet worden. Artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals verliezen te veel tijd met administratie, registratie, logistiek, huishoudelijke taken en transport. Taken en tijd die niet tot de kern van medische beroepen en zorgverleners horen. Die taken en tijd gaan bovendien ten koste van de medische, fysieke en emotionele ondersteuning van patiënten. De inzet van het medisch en zorgpersoneel kan beter met een meer efficiënte taakverdeling.
Maar een betere taakverdeling mag niet enkel een zoektocht naar meer efficiëntie zijn. We moeten nadenken over het afstemmen van vaardigheden op veranderende zorgbehoeften van de zorgvrager: wat is essentieel om optimale zorg te leveren? Welke combinatie van functies, taken en rollen kan hier de beste bijdrage aan leveren? Hoe gaan we de implementatie van de gewijzigde rollen in gezondheidszorgberoepen organiseren?
En hoe gaan artsen - ondernemers hiermee om? Laat ons de hefbomen creëren om de uitdagingen rond personeelstekort aan te gaan. Want als het tekort aan zorgprofessionals aanhoudt, zal het zorgaanbod ernstig in het gedrang komen.